Duidelijkheid over Bijl/Hofplein ?

Er is weer discussie over de overeenkomst die de gemeente heeft afgesloten met vd.Horst over de ontwikkeling van Bijl/Hofplein. Dit project heet tegenwoordig “Hart van Grave”. De nieuwe wethouder heeft geconstateerd dat de gemeente flink wat risico loopt en dat het wel eens veel geld zou gaan kosten. Reden voor Keerpunt 2010 te proberen dit onderwerp in de besluitvormende raadsvergadering van dinsdag a.s. aan de orde te stellen. Dat gebeurt op basis van vragen over de verplaatsing van de markt naar de Lunette. Die verplaatsing is via de “straatradio” naar buiten gekomen. Dat betekent dat het net zo goed niet meer dan een idee kan zijn als een genomen besluit. Wat er met de markt gebeurt is op zich wel een belangrijk punt, maar in het geheel van het project een detail.

Dat de gemeente met Bijl/Hofplein flinke financiële risico’s loopt is geen nieuws. Ik wees daar ook al op in mijn reactie op de afgelopen voorbereidende vergadering. Ook is er al herhaaldelijk –en niet alleen door mij- op gewezen dat de gemeente bij de ontwikkeling van het plan niet bepaald slim is geweest.

Het is daarom goed bij de beoordeling van de huidige situatie en het bepalen van een standpunt daarin de voorgeschiedenis in het oog te houden.

Het begon al in 2002 toen de pas aangetreden raad het besluit nam het stadhuis te verplaatsen naar het Zuidoosterterrein, met als gevolgd dat de locatie van het bestaande moest worden herontwikkeld. Het vorige college –waar ik zelf deel van uitmaakte- had dit al afgeraden, maar dat was gezien de voorgeschiedenis te verwachten (maar daarom nog niet onjuist). Opmerkelijker was dat ook het nieuwe college, dat was gebaseerd op een coalitie die verplaatsen van het stadhuis hoog in het vaandel had staan, die verplaatsing afraadde. Bij nader inzien zag ook dat college dat een financieel verantwoorde herontwikkeling zacht gezegd uitermate twijfelachtig was. Dat dit project de gemeente dik geld zou gaan kosten stond dus vanaf het begin vast. Op zich niet zo erg als er voldoende voordelen tegenover staan en er alles aan wordt gedaan de risico’s te beperken.
Vanaf het begin zijn de risico’s niet onderkend en is het project slecht aangestuurd. Natuurlijk een eerste verantwoording van de colleges, maar de raad heeft het wel laten gebeuren ofschoon er genoeg waarschuwende geluiden zijn geweest.

De aandacht werd vooral gericht op de architectonische aspecten. Zaken als verkeer, parkeren, bestemmingsplanwijziging en ja ook consequenties voor de markt, kermis en andere evenementen kwamen niet of nauwelijks in aan de orde. We herinneren ons allemaal nog de discussie over de architectkeuze, waarin uiteindelijk de raad weer tegen het advies van het college in een keuze heeft gemaakt. Ik geloof nog steeds dat de voorkeur van het college (en de toenmalige ontwikkelaar op de achtergrond) voor een belangrijk deel was gebaseerd op financiële argumenten.

Vervolgens duurde het tot december 2006 alvorens een plan werd gepresenteerd dat volgens het college rijp was om de planologische procedure te starten. Er konden zienswijzen worden ingediend en dat is dan ook gebeurd, ook door mij. Ik heb een aantal zaken aangesneden met als conclusie dat het plan niet rijp was voor een kansrijke procedure. Het werd daarna stil. Af en toe kwam er iets naar buiten, vooral over problemen met de parkeergarage en dan vooral met de financiële aspecten daarvan.

Pas in mei 2008 vroeg de toenmalige wethouder mij wat er moest gebeuren om er voor te zorgen dat ik niet meer lastig zou doen. (Hij zei dat natuurlijk wat anders.) Ik antwoordde: reageer maar eens op de zienswijze. Dat gebeurde dan ook in juni 2008. Ik kreeg toen een reactie met als conclusie dat de procedure niet zou worden gestart alvorens een aantal problemen was opgelost. Het werd weer stil totdat in het voorjaar 2009 de samenwerking van gemeente met Mooiland bij dit project ontplofte. Gelukkig stond v.d. Horst samen met de HEMA al klaar om het project over te nemen. Daarvoor werd in de zomer van 2009 razendsnel door de raad besloten het terrein aan deze combinatie te verkopen voor een bedrag van 1.5 miljoen. Tegelijkertijd werd een verlies van 1.9 miljoen alvast voor gemeenterekening genomen. In de koopovereenkomst kon niet alles worden geregeld. Wel nam de gemeente het op zich tijdig, en ik schrijf met nadruk tijdig, voor een bestemmingsplan te zorgen. De ontwikkeling van het gebied zou volledig voor rekening van de ontwikkelaar komen. Die heeft dat dan ook aangepakt en wel op een communicatief andere wijze dan daarvoor.

Naast de koopovereenkomst was er ook nog een lijst met aandachtspunten van de raad. Die lijst is nog steeds vertrouwelijk. Ik weet dus niet welke extra verplichtingen er bij de ontwikkelaar berusten. Logisch zou zijn als die zich beperken tot het gebied dat door de gemeente is verkocht. Dat betekent dat zaken als verkeer, parkeren en markt tot de verantwoording van de gemeente behoren. De verordening op het mobiliteitsfonds zou nog verplichtingen voor de ontwikkelaar met zich mee kunnen brengen. Die verordening is echter zo lek als een vergiet. In augustus 2009 heb ik daar een beschouwing gewijd. De raad heeft in november 2009 besloten dat die verordening moet worden herzien, maar daar is nog niets van gekomen.

Begin dit jaar moest worden geconstateerd dat de gemeente niet kan voldoen aan zijn verplichting tijdig voor een nieuw bestemmingsplan te zorgen. Dat betekent dat een zogenaamde projectprocedure moet worden gevolgd. Normaliter zijn de kosten daarvan voor rekening van de ontwikkelaar, maar in dit geval komt de gemeente zijn verplichting niet na en dan is het logisch dat de consequenties, zoals de kosten daarvan, ook voor de gemeente zijn. Vervolgens blijft de verplichting van de gemeente voor een nieuw bestemmingsplan te zorgen overeind met als extra risico dat de bouwleges in gevaar komen als dat bestemmingsplan er niet op tijd is. En dat gaat over tonnen.

Ook aanverwante zaken als parkeren, verkeersafwikkeling, eventuele herinrichting van openbare ruimte die niet direct tot het project hoort moeten nog door de gemeente worden aangepakt. Ik zie niet in waarom die kosten voor rekening van de ontwikkelaar zouden moeten komen, tenzij ze in de vertrouwelijke aandachtspunten zijn opgenomen.

Wat daarin over de markt is opgenomen weet ik daarom ook niet. Wel is bekend dat iedereen wil dat de markt ook tijdens de bouw op de huidige plaats blijft. Ook heeft de ontwikkelaar altijd gezegd daaraan volledig te willen meewerken. Als ik bouwondernemer was zou ik nog wel een paar keer achter mijn oren krabben alvorens die medewerking toe te zeggen. Zowel van de Horst als de HEMA hebben al meer laten blijken dat zij er graag aan meewerken de binnenstad niet al te zeer te laten lijden onder het bouwgeweld. Wat de ontwikkelaar betreft blijft de markt dus waar hij nu is. Aan de andere kant is het begrijpelijk dat de marktkooplieden in die tijd liever naar de Lunette gaan (en misschien zelfs wel permanent). Dat kan echter geen reden zijn de kosten van marktverplaatsing voor rekening van de ontwikkelaar te laten komen. Tenzij dat natuurlijk eerder was overeengekomen.

En als we dan toch bezig zijn. Het carillon hangt ook nog steeds in de lucht, figuurlijk dan natuurlijk. Volgens een lijstje van juni 2009 moet het carillon behouden blijven, maar zou dat met de toren niet perse het geval hoeven te zijn. Inmiddels is wel duidelijk dat ook de toren blijft. Dan moet wel duidelijk worden wie daar eigenaar van wordt of blijft en wie opdraait voor de kosten van aanpassen.
Waar alle partijen belang bij hebben is dat ieder zijn taak voortvarend aanpakt. Het kan daarom niet zo zijn dat de gemeente procedures ophoudt omdat er zaken waarvan de verantwoordelijkheid ook bij de gemeente ligt nog niet goed zijn geregeld.

Dat de gemeente bittere pillen zal moeten slikken staat voor mij al lang vast. De juichkreten uit het college bij de overname van het project dat er in plaats van verlies nu winst zou worden geboekt, waarbij een bedrag van 3 miljoen in de krant kwam, heb ik altijd ongeloofwaardig gevonden.

Tot slot: een goede zaak dat de wethouder weer een kast opentrekt om te kijken of er een lijk in zit. Er zijn nog wel een paar kasten.