maandag 17 januari 2011

Bezuinigingen deel 2

Bezuinigingen deel 2

Als we de tijd hadden, dus zeg maar een jaar eerder met deze operatie waren begonnen, konden we eerst alle mogelijkheden inventariseren met de consequenties om dan keuzes te maken. Die tijd hebben we niet. De operatie moet op 1 juni zijn afgerond. Dat betekent dat iedere zich aandienende mogelijkheid om inkomsten te verwerven of uitgaven te verminderen zou moeten worden aangegrepen. Vandaar ook mijn voorstel te beginnen met een stop op nieuwe uitgaven. Maar het ziet er niet naar uit dat de raad daar iets voor voelt. Dat betekent dat we nog even doorgaan met meer uitgaven dan verantwoord is en daarmee wordt de opgave lastiger. Het zij zo.

Inkomsten verhogen

Als eerste middel om financiële moeilijkheden te overwinnen heb ik verhogen van inkomsten genoemd. Net als in een gewoon huishouden kan dat op 2 manieren. Je kunt proberen een hoger inkomen te verkrijgen of je kunt bezittingen verkopen. Het voordeel van inkomsten verhogen is dat je er ieder jaar opnieuw van profiteert. Verkoop van eigendommen is eenmalig. Je kunt daardoor schulden aflossen en dan heb je minder last van rente en aflossing. Als je de opbrengst van verkoop niet direct weer uitgeeft verbetert het de positie wel.

De mogelijkheden voor een gemeente om eigen inkomsten te verwerven zijn beperkt. De Onroerende Zaakgoed Belasting is het meest bekend en de hondenbelasting het meest verfoeid. Er zijn wel ander inkomsten zoals riool- en reinigingsrecht, maar die mogen alleen maar worden gebruikt om de kosten van riolering en afvalverwijdering te betalen. Natuurlijk helpt het mee, dus is het belangrijk dat wordt bekeken of de tarieven wel kostendekkend zijn. Waar dat nog niet het geval is zou dat alsnog kunnen gebeuren. Dat moet de gemeenteraad natuurlijk wel willen en misschien ook durven. Belastingen en tarieven verhogen is natuurlijk nooit leuk.

Er zit in deze hele materie iets tegenstrijdigs. Als het financieel goed gaat in het land, dus zowel bij gemeenten als burgers, is de noodzaak voor de gemeenten om de kosten voor de burgers te verhogen niet zo groot, terwijl een eventuele verhoging voor de burgers minder hard aankomt. In tijden van financiële nood is de noodzaak voor de gemeenten de tarieven te verhogen groot en de bereidheid en vaak ook de mogelijkheid voor de burger om een hogere bijdrage te leveren laag.

De moraal - en die geldt zo ik vroeger heb geleerd ook voor een normaal huishouden- is dat in goede tijden moet worden gespaard en tarieven op peil worden gehouden, zodat in tijden van nood de burgers niet te hoeven bijspringen. Wijsheid achteraf.

De laatste jaren heeft de gemeenteraad de financiële zorg flink laten sloffen. Zelfs financiële overzichten kwamen in de raad niet meer aan de orde. Al in 2000 werd aangegeven dat zonder flinke verhoging van de OZB de, toen aanzienlijke, reserves zouden moeten worden aangesproken om het voorzieningenpeil te kunnen handhaven. Dat is niet gebeurd. De gemeenteraad heeft jaar op jaar met veel trots een begroting vastgesteld zonder belastingverhoging. Dat heeft menige greep in de spaarpot gekost. Daarnaast is er met uitgaven nogal slordig omgesprongen.

Een van de voor de hand liggende mogelijkheden om eenmalige inkomsten te verwerven is het verkopen van bouwgrond. Dat levert natuurlijk alleen wat extra op als die grond niet in grondexploitaties is opgenomen. Dan zijn de inkomsten al meegerekend. Nu is dit al een oud gegeven en vorige gemeentebesturen hebben deze mogelijkheid al flink benut. Het was in de goede tijd, dus was de opbrengst van reststrookjes (leverde ook nog een bezuiniging aan groenonderhoud op) aanzienlijk. Ook de verkoop van pachtgronden bracht flink wat op. De mogelijkheden om te verkopen zullen nu minder zijn en bovendien is de bereidheid bij de burgers om grond te kopen waarschijnlijk ook minder dan toen, maar het zal moeten worden onderzocht.

Verder zie ik op dit moment geen mogelijkheden. Zover ik weet heeft de gemeente nergens een Rembrandt hangen. Is er een overzicht van dergelijke bezittingen van de gemeente? Dan kost het niet veel moeite na te gaan of hier iets valt te halen.

Wellicht dat er aan het eind van de rit, als ook het echte snijden is gedaan nog een tweede ronde verkoop van bezittingen mogelijk is. Ik denk aan overbodige machines en als we zo drastisch bezuinigen dat cultuur in Grave niet meer mogelijk is zouden ook het MFC en de andere dorps- en gemeentehuizen nog kunnen worden verkocht. De nog te effectueren opbrengst van Esterade, Katrien en de Westhoek is al uitgegeven!

Als je bedenkt dat 1% OZB-verhoging iets in de orde van € 10.000 opbrengt zal duidelijk zijn dat het wel helpt, maar dat met verhogen van inkomsten het doel niet zal worden bereikt.

Samenvattend: verhogen van inkomsten:

  • Alle tarieven maximaal kostendekkend maken;
  • De OZB in enkele jaren verhogen tot het maximale, (indien wettelijk mogelijk alsnog hier in 2011 mee beginnen)
  • Inventariseren welke gronden en andere bezittingen kunnen worden verkocht;
  • Bij bezuinigingen bezien welke bezittingen dan kunnen worden verkocht.

Anderen laten meebetalen

Hier zijn 2 varianten te onderscheiden.

De eerste variant berust op het profijtbeginsel. Je laat degene die belang heeft bij een activiteit van de gemeente daaraan meebetalen. Op veel gebieden gebeurt dat al. Ik had wat ik in de paragraaf over inkomsten verhogen schreef over allerlei tarieven net zo goed in deze categorie kunnen indelen. Hier zoek ik vooral naar activiteiten waarvoor over meebetalen geen regels zijn. Ik kom bij het zoeken naar mogelijkheden nog niet veel verder dan bezoekers van het stadhuis te laten betalen voor koffie en andere versnaperingen na raadsvergaderingen bijvoorbeeld. Kruimelwerk, ongastvrij en mogelijk paracommercieel. Maar misschien zijn er creatievelingen die hier wel een mogelijkheid in zien.

De ander variant is subsidiering en sponsoring. Subsidie verwerven is al gebruikelijk, maar kan misschien nog meer opbrengen. Blijkbaar heeft de gemeente hiervoor ook een bureau ingeschakeld. Sponsoring is minder gebruikelijk. Ik weet zo geen voorbeeld, maar als de gemeente het congres over monumenten en archeologie nog eens echt gaat organiseren kan daaraan worden gedacht.

Waar je bij subsidie en sponsoring voor moet oppassen is wat ik het bontjassyndroom noem. Dat vereist een toelichting:

Een echtpaar heeft financiële problemen en spreekt af voorzichtig te zijn met uitgaven en dus te proberen waar mogelijk gebruik te maken van aanbiedingen. Op zekere dag komt de vrouw des huizes thuis met de opmerking dat ze 2.000 gulden heeft bespaard. Man blij, maar vraagt wel hoe ze dat heeft gedaan. Wel, ze kwam langs een zaak waar een bontjas in de etalage stond die van 4.000 gulden was afgeprijsd naar 2.000 gulden. Die had ze gekocht en dus inderdaad 2.000 gulden minder uitgegeven. Vergeten was natuurlijk dat ze toch 2.000 gulden had uitgegeven aan een niet echt noodzakelijke aankoop. (natuurlijk had het ook een man kunnen zijn die de bontjas had gekocht)

Dat er subsidie kan worden gekregen mag dan ook nooit het doorslaggevend argument zijn om een project uit te voeren. Bij de brug voor Escharen werd dat argument wel erg doorslaggevend gepresenteerd.

Het zal duidelijk zijn dat ik van deze aanpak niet veel heil verwacht, maar ook hier is het misschien een inspiratiebron voor financieel creatieve personen.

Anderen het werk laten doen

Een heel bekend, en ook al toegepast, aanpak hiervan is het privatiseren van sportaccommodaties. Zo zijn in de negentiger jaren het zwembad met sporthal aan LACO overgedragen en de complexen van de voetbal- en hockeyverenigingen aan die clubs. Die markt is dus al aardig afgeroomd.

Er nog wel andere mogelijkheden te vinden. Verschillende gemeenten betrekken de burgerij bij het groenonderhoud. Denkbaar is dat een buurtvereniging het klein onderhoud van plantsoenen van de gemeente overneemt. Daar kan dan een financiële bijdrage van de gemeente tegenover staan waarvoor dan weer een buurtfeest kan worden georganiseerd. Een aantal inwoners heeft inmiddels het verwijderen van zwerfvuil al van de gemeente overgenomen. Heel fijn ofschoon geen rommel op straat gooien natuurlijk nog beter zou zijn. Misschien kunnen de winkeliers het water geven aan de zomerse plantenbakken overnemen, tenminste als die niet worden wegbezuinigd.

Hier is met creativiteit nog wel wat te verdienen.

Dan nu het echte zware werk: goedkoper werken en schrappen! Maar dat is voor volgende keer.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten